Η Βιλάνα είναι λευκή ποικιλία οινοποιίας πολυκλωνικής σύνθεσης και καλλιεργείται από παλιά κυρίως στο νομό Ηρακλείου (5.000 στρέμματα).

Είναι ποικιλία ζωηρή, εύρωστη, πολύ παραγωγική, ανθεκτική στη φόμοψη, ευαίσθητη στο ωίδιο και τον βοτρύτη. Το όνομα πιθανότατα δόθηκε κατά την Κρητοβενετική περίοδο και σχετίζεται με τους “βιλλάνους”, οι οποίοι ήταν εργάτες γης (και αμπελοκαλλιεργητές) που είχαν στενή προσωπική και οικονομική εξάρτηση από τους κυρίους τους. Κατά άλλη εκδοχή το όνομα υπαινίσσεται είτε την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα της ποικιλίας σε δυσμενείς περιβαλλοντικές και καλλιεργητικές συνθήκες, είτε τη χαμηλότερη ποιότητα των οίνων της ποικιλίας αυτής έναντι των άλλων ευγενών ποικιλιών τη Κρήτης (Αθήρι, Θραψαθήρι, Βιδιανό κ.λπ.).

Το σταφύλι είναι μέτριο έως μεγάλο, κυλινδροκωνικό μέτριας πυκνότητας και η ρόγα μικρή έως μέτρια με λεπτό φλοιό κίτρινο έως κιτρινόλευκο.
Όπως όλες οι ποικιλίες οινοποιίας στον Νομό, η χρονιά παίζει βασικό ρόλο στην ποιότητά της. Όψιμα νερά την άνοιξη και δροσερό καλοκαίρι βοηθούν αρκετά για να έχουμε ποιοτικό σταφύλι από τη Βιλάνα.

Όταν η Βιλάνα καλλιεργείται σωστά, στα κατάλληλα εδάφη και με μικρό φορτίο ανά πρέμνο, μας δίνει οίνους μέτριου έως υψηλού αλκοολικού τίτλου, καλής οξύτητας, μέτρια αρωματικούς, με τάση όμως οξείδωσης, γι’ αυτό και χρειάζεται προσοχή στην οινοποίηση.

Από την ποικιλία αυτή παράγεται ο λευκός ξηρός οίνος ΠΟΠ “Πεζά”, ο λευκός ξηρός οίνος ΠΟΠ “Σητεία” (μαζί με το Θραψαθήρι), καθώς και ορισμένοι Τοπικοί Οίνοι (Κρητικός, Ηρακλειώτικος, Λασηθιώτικος, Κισσάμου).